1. Lịch sử ra đời của Origami
Origami là nghệ thuật gấp giấy có xuất xứ từ Nhật Bản, Chữ origami trong tiếng Nhật bắt nguồn từ hai chữ: ori là gấp hay xếp và kami là giấy. Origami chỉ được dùng từ năm 1880, trước đó người Nhật dùng chữ orikata. Origami kết hợp những cách gấp đơn giản để biến miếng giấy hình chữ nhật, hình vuông thành những hình phức tạp (3 chiều), không cắt dán trong quá trình gập, đây cũng là xu hướng của origami hiện đại. Không giống như người ta thường nghĩ, các quy tắc origami truyền thống của Nhật Bản lại ít nghiêm ngặt hơn origami hiện đại đó là giấy gấp có thể là hình tròn, tam giác và có thể cắt dán trong quá trình gấp.
Có thể nói Origami cũng như nhiều từ tiếng Nhật khác như Sake, Shushi, Kimono… đã được quốc tế hóa, để khi nhắc đến ai cũng hiểu đó là một đặc trưng của văn hóa Nhật, không lẫn vào đâu được. Và ngày nay Origami đang mở rộng tầm ảnh hưởng ra tầm thế giới, không chỉ giới hạn là một thú vui mà còn được nghiên cứu phục vụ cho các mục đích khoa học khác bởi nhiều tổ chức và cá nhân.
2. Tác dụng của Origami
Gấp giấy Origami không đơn thuần chỉ là giải trí, làm đồ trang trí thông thường. Một trong số nguyên nhân giúp nghệ thuật gấp giấy Origami trở thành biểu tượng văn hóa Nhật Bản là bởi gấp giấy Origami còn có tác dụng như một liệu pháp tâm lý, giúp trấn an tinh thần, mang lại niềm vui và cảm hứng cho con người khi hoàn thành một tác phẩm.
Origami là một nghệ thuật nhẹ nhàng tỉ mỉ. Nó đã chứng minh trong rất nhiều trường hợp có tác dụng làm êm dịu thần kinh, chữa bệnh mất ngủ và chống stress. Nhiều bác sĩ và chuyên gia vật lý trị liệu đã dùng origami như một liệu pháp bổ ích vật lý và tinh thần. Bác sĩ Ronald S. Levy, tại Hội Thảo Quốc tế lần thứ nhì về origami đối với giáo dục và trị liệu, đã kêu gọi dùng origami để phục hồi chức năng và trị liệu về tay. Với nhiều người, Origami là thứ giải trí rất hữu hiệu, đặc biệt khi sáng tác một mẫu mới: tự do bay bổng, tự do tìm kiếm một thứ gì đó, mang màu sắc của riêng mình. Khi tự tay hoàn thành một mẫu khó, hay tự tay sáng tác một mẫu hay, thì cảm giác thật vui thích.Rõ ràng, ngay từ khi ra đời, nghệ thuật gấp giấy Origami đã chiếm được cảm tình của đông đảo người dân Nhật Bản. Ngày nay, Origami đã trở thành một biểu tượng nghệ thuật, văn hóa đặc sắc của Nhật Bản được đông đảo người dân trên thế giới yêu thích.
Việc tạo được mẫu origami mới liên quan đến rất nhiều quy tắc hình học. Không phải ngẫu nhiên mà các cao thủ origami sáng tác được những mẫu phức tạp. Các cao thủ Origami có phương châm "bạn nhìn thấy gì, tôi tưởng tượng được; bạn tưởng tượng gì, tôi gấp được."
Một số nơi trên thế giới đã có nơi đưa origami vào thành một môn học, khởi điểm là ở mẫu giáo. Việc gấp giấy đem lại cho trẻ nhiều nhận thức hình học, và cả hình học trừu tượng: nhận biết hình tam giác, hình vuông, hình lục giác, tia phân giác một góc, đoạn thẳng, các đường nét, hình không gian, các khối 3 chiều...
3. Những quy tắc cơ bản trong Origami
Lịch sử phát triển lâu đời của nghệ thuật Origami đã hình thành nhiều loại Origami với những đặc thù riêng. Mỗi người tham gia môn nghệ thuật này có thể chỉ cần tuân theo các quy tắc của một loại nhất định. Tuy vậy, cũng không hiếm người đam mê gấp giấy nên đã tìm hiểu cặn kẽ về quy tắc của tất cả các lọai Origami. Nét đặc biệt của nghệ thuật Origami là ở chỗ người gấp chỉ sử dụng duy nhất một tờ giấý, mà không hề sử dụng thêm keo hay hồ dán. Điều này đồng nghĩa với việc, mỗi người gấp phải thật sự khéo léo và tỉ mẩn. Họ có thể sáng tạo ra nhiều cách gấp để tạo nên nhiều mẫu vật đa dạng.
Hầu hết các mẫu gấp phức tạp đều dựa trên những mẫu cơ bản sau đó được sáng tạo thêm. Bốn mẫu cơ bản trong gấp giấy gồm có: gấp diều, gấp cá, gấp chim và gấp ếch. Gấp động vật và hình khối đa diện là lựa chọn phổ biến của rất nhiều người để rồi từ đó thiên biến vạn hóa ra rất nhiều hình mẫu. Dựa trên những bản hướng dẫn chi tiết mà mỗi người lại có thể thay đổi cách gấp theo sở thích của riêng mình.
Người chơi nghệ thuật Origami còn phải tuân thủ quy tắc Thuần khiết (Pureland), tức là khi gấp một mẫu vật, bạn chỉ được chọn đúng một loại Origami. Người chơi không được phép kết hợp các loại Origami khác nhau khi gấp một mẫu vật. Vi phạm quy tắc này tức là chúng ta đã bước ra ngoài ranh giới nghệ thuật xếp giấy Origami.
4. Các loại hình Origami
- Origami ghép (Modular Origami) là loại Origami truyền thống, một mẫu vật sẽ được gấp thành nhiều bản giống nhau sau đó các bản này được ghép lại thành một mẫu vật lớn có cấu tạo phức tạp hơn. Ở loại Origami này, người gấp giấy không phải tuân thủ quy tắc chỉ được sử dụng duy nhất một tờ giấy. Tuy nhiên, họ phải tuân thủ một quy tắc quan trọng khác, đó là không được sử dụng hồ dán hay băng keo. Thay vào đó, họ được phép sử dụng một vết cắt để ghép các mẫu vật nhỏ lại thành khối.
- Origami cử động (Action Origami) là loại Origami tạo ra các mẫu vật có thể cử động được dưới sự điều khiển của con người. Ví dụ như con chim có thể vỗ cánh hay con ếch có thể bật về phía trước khi ta ấn vào chân sau của nó. Pháo giấy cũng là một ví dụ phổ biến, hẳn nhiều người đã từng chơi pháo giấy và đập cho pháo nổ.
Origami trang sức (Jewelry Origami) tạo ra các mẫu vật có thể mang được trên người. Còn người chơi Origami thực phẩm (Food Origami) lại sử dụng hoa quả hoặc tảo biển để tạo ra các mẫu vật.
Các nhân viên công sở còn có một loại Origami nữa, đó là Origami giấy nhớ (Sticky Note Origami). Đúng như tên gọi của nó, các mẫu vật của loại Origami này được làm từ giấy nhớ, dù đôi khi mẫu vật tạo ra có kích cỡ khá nhỏ.
Một số nghệ nhân lại thích loại Origami hoa văn trang trí nổi (Origami Tessellations). Gọi như vậy là vì bề mặt loại giấy mà các nghệ nhân này sử dụng khá mịn và được gấp thành những họa tiết nổi rất phong phú và lại mắt, tất nhiên đây là một trong các loại Origami đòi hỏi sự tỉ mỉ rất cao.
